Guillaume Apollinaire, Η εξαφάνιση του Ονορέ Συμπράκ

Παρά τις λεπτομερείς έρευνες, η αστυνομία δεν κατάφερε να ρίξει φως στο μυστήριο της εξαφάνισης του Ονορέ Συμπράκ.

Ήταν φίλος μου και γνωρίζοντας την αλήθεια όσον αφορά την υπόθεσή του θεώρησα καθήκον μου να ενημερώσω τη δικαιοσύνη για το τι συνέβη. Ο δικαστής που με δέχτηκε, αφού άκουσε την αφήγησή μου, μου μίλησε με τέτοια τρομακτική ευγένεια που δεν δυσκολεύτηκα να καταλάβω ότι με περνούσε για τρελό. Του το είπα. Έγινε ακόμα πιο ευγενικός και μετά σηκώθηκε και μ’ έσπρωξε μέχρι την πόρτα και είδα τον κλητήρα του όρθιο, με σφιγμένες τις γροθιές, έτοιμο να μου ορμήσει αν έκανα καμιά τρέλα.

Δεν επέμεινα. Η υπόθεση του Ονορέ Συμπράκ είναι όντως τόσο παράξενη που η αλήθεια μοιάζει απίστευτη. Μάθαμε από τις εφημερίδες ότι ο Συμπράκ εθεωρείτο εκκεντρικός. Χειμώνα καλοκαίρι φορούσε μόνο ένα πανωφόρι και παντόφλες. Ήταν πολύ πλούσιος και καθώς η ενδυμασία του με παραξένευε, μια μέρα τον ρώτησα τον λόγο:

-Για να γδύνομαι πιο γρήγορα σε περίπτωση ανάγκης, μου απάντησε. Εξάλλου γρήγορα συνηθίζει κανείς να βγαίνει ελαφρά ντυμένος. Μια χαρά είναι χωρίς εσώρουχα, παντελόνι και καπέλο. Έτσι ζω από τα εικοσιπέντε και δεν έχω αρρωστήσει ποτέ.

Αντί να με διαφωτίσουν, τα λόγια αυτά μου τόνωσαν την περιέργεια.

-Γιατί, σκέφτηκα, χρειάζεται ο Ονορέ Συμπράκ να γδύνεται γρήγορα;

Κι έκανα ένα σωρό εικασίες…

Μια νύχτα γυρίζοντας σπίτι μου (θα ήταν η ώρα μία, μία και τέταρτο) άκουσα να ψιθυρίζουν το όνομά μου. Ο ψίθυρος μου φάνηκε ότι ερχόταν από τον τοίχο που ακουμπούσα. Σταμάτησα δυσάρεστα έκπληκτος.

-Δεν είναι κανείς πια στο δρόμο;- ξανακούστηκε η φωνή. Εγώ είμαι, ο Ονορέ Συμπράκ.

-Μα πού είστε; - φώναξα κοιτάζοντας ολόγυρα χωρίς να καταφέρω να σχηματίσω μια ιδέα για το πού θα μπορούσε να κρύβεται ο φίλος μου.

Ανακάλυψα μόνο το πασίγνωστο πανωφόρι του απλωμένο στο πεζοδρόμιο, δίπλα στις όχι λιγότερο πασίγνωστες παντόφλες του.

-Να μια περίπτωση, σκέφτηκα, που η ανάγκη έκανε τον Ονορέ Συμπράκ να γδυθεί στο λεπτό. Επιτέλους θα διαλευκάνω ένα ωραίο μυστήριο.

Και είπα δυνατά:

-Ο δρόμος είναι έρημος, φίλε μου, μπορείτε να εμφανιστείτε.

Ξαφνικά ο Ονορέ Συμπράκ ξεκόλλησε κατά κάποιον τρόπο από τον τοίχο όπου εγώ δεν τον είχα διακρίνει. Ήταν εντελώς γυμνός και πριν απ’ όλα άρπαξε, φόρεσε και κούμπωσε το πανωφόρι όσο πιο γρήγορα μπορούσε. Μετά έβαλε τις παντόφλες και αβίαστα μου έπιασε κουβέντα καθώς με συνόδευε μέχρι την πόρτα μου.

-Εκπλαγήκατε, είπε, αλλά τώρα καταλαβαίνετε τον λόγο για τον οποίο ντύνομαι τόσο περίεργα. Ωστόσο δεν καταλάβατε πώς κατάφερα να μη με δείτε καθόλου. Είναι πολύ απλό. Υπάρχει το φαινόμενο του μιμητισμού… Η φύση είναι καλή μητέρα. Σε όσα από τα παιδιά της κινδυνεύουν και είναι πολύ αδύναμα για να προστατευθούν έχει δώσει το χάρισμα ν’ αφομοιώνονται στο περιβάλλον… Αλλά τα γνωρίζετε όλα αυτά. Ξέρετε ότι οι πεταλούδες μοιάζουν με τα λουλούδια, ότι μερικά έντομα είναι σαν φύλλα, ότι ο χαμαιλέοντας μπορεί να πάρει όποιο χρώμα τον κρύβει καλύτερα, ότι ο πολικός λαγός έγινε λευκός σαν τις παγωμένες περιοχές όπου δειλός σαν αυτούς που έχουμε ’δω μπορεί να τρέχει αόρατος.

Έτσι ξεφεύγουν αυτά τα αδύναμα ζώα από τους εχθρούς τους, χάρη σε μια ενστικτώδη ευφυΐα που τους τροποποιεί την όψη.

Κι εγώ που έχω πάντα έναν εχθρό από πίσω μου, εγώ που είμαι φοβιτσιάρης και νιώθω ανίκανος να υπερασπιστώ τον εαυτό μου σ’ έναν καβγά, είμαι σαν τα ζώα: από τον φόβο μου σπεύδω ν’ αφομοιωθώ στον περιβάλλοντα χώρο.

Έχουν περάσει πια πολλά χρόνια από τότε που χρησιμοποίησα για πρώτη φορά αυτό το ενστικτώδες χάρισμα. Ήμουν εικοσιπέντε χρονών και σε γενικές γραμμές οι γυναίκες με θεωρούσαν συμπαθητικό και ελκυστικό. Μια από αυτές, που ήταν παντρεμένη, μου έδειξε τόση εύνοια που δεν ήξερα πώς ν’ αντισταθώ. Μοιραία σχέση! Μια νύχτα ήμουν στην ερωμένη μου. Ο αυτοαποκαλούμενος σύζυγός της είχε φύγει για πολλές μέρες. Ήμασταν θεόγυμνοι όταν ξαφνικά η πόρτα άνοιξε και ο σύζυγος εμφανίστηκε μ’ ένα περίστροφο στο χέρι. Ο φόβος μου ήταν απερίγραπτος και δεν είχα παρά μια επιθυμία έτσι δειλός που ήμουν και είμαι ακόμα: να εξαφανιστώ. Ακουμπώντας στον τοίχο ευχήθηκα να γίνω ένα με αυτόν. Και αμέσως συνέβη το απροσδόκητο. Πήρα το χρώμα της ταπετσαρίας και τα μέλη μου μ’ ένα τέντωμα αυθόρμητο και ασύλληπτο μου φάνηκε ότι έγιναν ένα με τον τοίχο και ότι από ’δω και πέρα κανείς δεν μ’ έβλεπε. Έτσι ήταν πράγματι. Ο σύζυγος μ’ έψαχνε για να με σκοτώσει. Με είχε δει και ήταν αδύνατον να είχα ξεφύγει. Έκανε σαν τρελός και στρέφοντας την οργή του προς τη γυναίκα του, τη σκότωσε εν ψυχρώ μ’ έξι σφαίρες στο κεφάλι. Ύστερα έφυγε κλαίγοντας απαρηγόρητος. Αφού έφυγε, το σώμα μου ξαναπήρε ενστικτωδώς το κανονικό του σχήμα και χρώμα. Ντύθηκα και κατάφερα να φύγω προτού έρθει κανείς… Από τότε διατήρησα αυτό το ευλογημένο χάρισμα που προέρχεται από τον μιμητισμό. Αφού δεν με σκότωσε, ο σύζυγος αφιέρωσε τη ζωή του στον σκοπό αυτό. Χρόνια ολόκληρα με κυνηγάει σε ολόκληρο τον κόσμο και πίστευα ότι του είχα ξεφύγει ερχόμενος να μείνω στο Παρίσι. Αλλά τον είδα μερικά λεπτά προτού εσείς περάσετε. Ο φόβος έκανε τα δόντια μου να χτυπούν. Μόλις που πρόλαβα να γδυθώ και να γίνω ένα με τον τοίχο. Πέρασε δίπλα μου κοιτάζοντας περίεργα το παρατημένο πανωφόρι και τις παντόφλες στο πεζοδρόμιο. Βλέπετε γιατί πρέπει να ντύνομαι πρόχειρα. Δεν θα μπορούσα να εκμεταλλευτώ το μιμητικό μου χάρισμα αν ντυνόμουν όπως όλος ο κόσμος. Δεν θα μπορούσα να γδύνομαι αρκετά γρήγορα για να ξεφεύγω από τον διώκτη μου και το βασικό είναι πρώτα απ’ όλα να είμαι γυμνός για να μην προδίδουν τα ρούχα πάνω στον τοίχο την εξαφάνισή μου.

Έδωσα συγχαρητήρια στον Ονορέ Συμπράκ για ένα χάρισμα που είχα δει με τα μάτια μου και ζήλευα…

Τις επόμενες ημέρες δεν σκεφτόμουν τίποτε άλλο πέρα απ’ αυτό και έπιανα τον εαυτό μου να θέλει να τροποποιήσει το σχήμα και το χρώμα του. Δοκίμασα να γίνω λεωφορείο, Πύργος του Άιφελ, ακαδημαϊκός, νικητής του πρώτου λαχνού. Μάταιες οι προσπάθειές μου. Δεν τα κατάφερα. Η θέλησή μου δεν ήταν αρκετά δυνατή και ύστερα μου έλειπε και εκείνος ο ευλογημένος τρόμος, ο απίθανος κίνδυνος που είχε ξυπνήσει το ένστικτο του Ονορέ Συμπράκ…

Δεν τον είχα δει καθόλου για κάποιο κάμποσο καιρό όταν μια μέρα ήρθε πανικόβλητος:

-Αυτός ο άνθρωπος, ο εχθρός μου, μου είπε, με παραμονεύει παντού. Κατάφερα να του ξεφύγω τρεις φορές εκμεταλλευόμενος το χάρισμά μου αλλά φοβάμαι, φοβάμαι, φίλε μου.

Είδα ότι είχε λεπτύνει αλλά δίστασα να του το πω.

-Δεν σας μένει παρά ένα πράγμα να κάνετε, δήλωσα. Για να ξεφύγετε από έναν τόσο ανελέητο εχθρό: φύγετε! Κρυφτείτε σ’ ένα χωριό. Αφήστε ν’ αναλάβω εγώ τις υποθέσεις σας και πηγαίνετε στον πιο κοντινό σταθμό.

Μου έσφιξε το χέρι λέγοντας:

-Συνοδέψτε με, σας ικετεύω, φοβάμαι!

Καθ’ οδόν ήμασταν σιωπηλοί. Ο Ονορέ Συμπράκ γύριζε συνεχώς το κεφάλι, ανήσυχος. Ξαφνικά έβγαλε μια φωνή και άρχισε να τρέχει πετώντας το πανωφόρι και τις παντόφλες του. Και τότε είδα έναν άνδρα να τρέχει πίσω μας. Προσπάθησα να τον σταματήσω. Αλλά μου ξέφυγε. Κρατούσε ένα περίστροφο, με το οποίο σημάδευε τον Ονορέ Συμπράκ. Εκείνος πρόλαβε να φτάσει έναν ψηλό τοίχο στρατοπέδου και ως εκ θαύματος εξαφανίστηκε.

Ο άνδρας με το περίστροφο σταμάτησε έκπληκτος, έβγαλε μια οργισμένη κραυγή και σαν να ήθελε να εκδικηθεί τον τοίχο που του είχε κλέψει το θύμα του, άδειασε το περίστροφό του στο σημείο όπου ο Ονορέ Συμπράκ είχε εξαφανιστεί. Και μετά έφυγε τρέχοντας…

Μαζεύτηκε κόσμος, χωροφύλακες ήρθαν και τους έδιωξαν. Τότε φώναξα τον φίλο μου. Αλλά δεν μου απάντησε.

Ψηλάφισα τον τοίχο, ήταν ακόμα ζεστός, και παρατήρησα ότι από τις έξι σφαίρες του περιστρόφου οι τρεις είχαν χτυπήσει στο ύψος της καρδιάς ενός ανθρώπου ενώ οι άλλες είχαν ξύσει τον γύψο, πιο ψηλά, εκεί που μου φάνηκε να διακρίνεται πολύ αμυδρά το περίγραμμα ενός προσώπου.

Μετάφραση από τα Γαλλικά: Στέργιος Ξηροτάγαρος

Γιος Ελβετού αξιωματικού και Πολωνής αριστοκράτισσας γεννήθηκε ως Wilhelm Albert Wlodzimierz Apolinary de Waz-Kostrowicki στη Ρώμη το 1880 και πέθανε ως Guillaume Apollinaire στο Παρίσι το 1918, δυο ημέρες πριν το τέλος του Α’ Παγκοσμίου πολέμου, υποκύπτοντας στην επιδημία ισπανικής γρίπης. Προηγουμένως είχε προλάβει να πάρει μέρος στο τρελό πανηγύρι της αβανγκάρντ που είχε στηθεί στο προπολεμικό Παρίσι και να γίνει με δυο συλλογές ο πρώτος κορυφαίος Γάλλος ποιητής του 20ού αιώνα. Πέρα από τα ποιήματα όμως έγραψε και πολύ ενδιαφέρουσα πρόζα που παραμένει αμετάφραστη στα Ελληνικά. «Η εξαφάνιση του Ονορέ Συμπράκ» ανήκει στη συλλογή ιστοριών που εξέδωσε το 1910 με τον τίτλο L' Herésiarque et Cie [Αιρεσιάρχης και Σια]. Δείτε στη βιβλιοnet ποια έργα του Γκυγιώμ Απολλιναίρ κυκλοφορούν στα Ελληνικά.

Στέργιος Ξηροτάγαρος

© Logotexnia 21 + Stergios Xirotagaros