Ανδρέας Αγγελάκης, Λόρκα

The death of Garcia Lorca by Andrey Andreevich Mylnikov 1979






















Αίμα από γαλάζιο γιασεμί

πλημμύρισε το πουκάμισο του φίλου του·

στις βρύσες με τις νεροφίδες κατόπι σαν τον έπλεναν

τον ξαναφίλησε κρυφά καθώς καβάλα σε φοράδα

πέρναγε το φεγγάρι ένα κεφάλι ταυρομάχου λιώνοντας

με τ’ ασημένια γκέμια του λύκου και το αχ

της ντροπιασμένης στο βυζί της μεγαλόχαρης.

Και πάλι· το γιασεμί στο στόμα του

άπλωνε κ’ είχαν μείνει μπλεγμένα τα χέρια τους

καθώς το φως σφάζει στον έρωτά τους τα περιστέρια.

Και πάλι· στο πανταλόνι του η ζώνη αντιφεγγίζει

τα δόντια του θανάτου με το στάχυ σφιχτά και το τριαντάφυλλο.


Το παραπάνω ποίημα του Ανδρέα Αγγελάκη (1940-1991) προέρχεται από την ποιητική συλλογή του Οι προτάσεις της αθωότητας (1967). Δημοσιεύεται εδώ με αφορμή τη νέα έκδοση του Ματωμένου γάμου του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα από τις εκδόσεις Σκαρίφημα σε μετάφραση Μιχάλη Κλαπάκι, ένα απόσπασμα της οποίας μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

Διαβάστε στη βιβλιοnet ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα του Ανδρέα Αγγελάκη και δείτε ποια βιβλία του κυκλοφορούν στα Ελληνικά.


Mónica Ojeda, Mandíbula

Mónica Ojeda


[...] 

Είχε ανοίξει τα μάτια κατά λάθος, χωρίς να σκεφτεί πόσο δύσκολο θα ήταν να φωτίσει εκείνο τον ζοφερό τετράγωνο χώρο και την απαγωγέα που τον καθάριζε σαν απλή νοικοκυρά. Ήθελε να μην χρειαστεί να αναρωτηθεί για άχρηστα θέματα, αλλά ήταν ήδη πέρα από τις δυνάμεις της, καθώς βρισκόταν στο κουβάρι του αγνώστου, υποχρεωμένη να αντιμετωπίσει κάτι που δεν μπορούσε να λύσει. Να δει τα πράγματα του κόσμου, το σκοτεινό και το φωτεινό να πλέκονται και να ξεπλέκονται, έναν σωρό από πράγματα που καταλαμβάνουν μια θέση μέσα στη θεατρινίστικη σύνθεση του drag queen Θεού της φίλης της της Αν –εκείνη τι θα έλεγε όταν αντιλαμβανόταν την εξαφάνισή της; Και η Φιόρε; Η Νατάλια; Η Αναλία; Η Χίμε;– τα μάτια της καίγανε σαν να είχε πυρετό. Κάποια πράγματα δεν ήθελε να τα βλέπει και να της κάνουν κακό, αλλά πόσο σοβαρή μπορεί να ήταν η κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει; Η απάντηση προμήνυε μια καινούρια δυσκολία· έναν κόμπο στο κενό του λαιμού της. Το σώμα που σφουγγάριζε το πάτωμα στάθηκε και την κοίταξε, ή έτσι νόμισε εκείνη, παρότι με κόντρα το φως δεν μπόρεσε να δει παρά μια φιγούρα που έμοιαζε με τη νύχτα.  

‒ Αν ξύπνησες, σήκω. 

Η Φερνάντα, με το δεξί της μάγουλο τσαλακωμένο στο ξύλο, έσκασε άθελά της ένα κοφτό γέλιο για το οποίο μετάνιωσε αμέσως μετά, μόλις το άκουσε και μπόρεσε να συγκρίνει τον θόρυβο των ενστίκτων της με το κλάμα της νυφίτσας. Κάθε δευτερόλεπτο που περνούσε καταλάβαινε καλύτερα τι της συνέβαινε και η αγωνία της αυξανόταν κι απλωνόταν στον χώρο μέσα στο μισοσκόταδο σαν να σκαρφάλωνε στον αέρα. Προσπάθησε να καθίσει, αλλά οι λιγοστές της κινήσεις θύμιζαν ψάρι που σπαράζει πάνω στους ίδιους του τους φόβους. Αυτή η τελευταία αποτυχία την ανάγκασε να αναγνωρίσει τη γελοιότητα του σώματός της που τώρα ήταν σε στάση σκουληκιού και της προκάλεσε ένα σπαστικό γέλιο που αδυνατούσε να ελέγξει. 

‒ Τι γελάς; ρώτησε η ζωντανή σκιά, αν και χωρίς πραγματικό ενδιαφέρον, καθώς έστυβε τη σφουγγαρίστρα για χόμπιτ στη σκιά ενός κουβά. 

Η Φερνάντα συγκέντρωσε τη δύναμη της θέλησής της για να σταματήσει το ξέφρενο γέλιο που την είχε κυριεύσει και όταν επιτέλους μπόρεσε να συνέλθει, ντροπιασμένη για το πόσο ανήμπορη ήταν να δαμάσει τις αντιδράσεις της, θυμήθηκε ότι είχε φανταστεί τον εαυτό της στο πάτωμα με ένα μπλε ελεκτρίκ φόρεμα, σαν σύγχρονη εκδοχή μιας απαχθείσας Τουίγκι –top model always diva ακόμα και σε ακραίες καταστάσεις– και όχι με τη στολή του σχολείου που φορούσε στην πραγματικότητα· ζεστή, φρεσκοσιδερωμένη και με μυρωδιά μαλακτικού. Η απογοήτευση είχε τη μορφή καρώ φούστας και λευκής μπλούζας με λεκέδες από κέτσαπ. 

‒ Sorry, Μις Κλάρα. Αλλά δεν μπορώ να κουνηθώ.

Το σώμα ακούμπησε τη σφουγγαρίστρα στον τοίχο και, σκουπίζοντας τα χέρια στα ρούχα επίδοξης μοναχής, βάδισε προς το μέρος της· αναδύθηκε από τις σκιές που όξυνε το σκληρό φως, το οποίο αποκάλυπτε το ροδαλό δέρμα ξεπουπουλιασμένου πελεκάνου. Η Φερνάντα στύλωσε το βλέμμα στο ωοτόκο πρόσωπο της καθηγήτριάς της σαν να ήταν ζωτικής σημασίας αυτή η στιγμή-μεγεθυντικός φακός, κατά την οποία μπόρεσε να δει μερικές γαλάζιες φλέβες, που ποτέ άλλοτε δεν είχε παρατηρήσει, στα μάγουλά της. Αλήθεια αυτές οι μαλακίες μόνο στα πόδια δε βγαίνουνε; αναρωτήθηκε όταν ξαφνικά δυο υπερβολικά μακριά χέρια τη σήκωσαν από το πάτωμα και την έβαλαν να καθίσει. 

[...] 


Μετάφραση από τα Ισπανικά: Ιφιγένεια Ντούμη




Το παραπάνω απόσπασμα είναι από το μυθιστόρημα της Μόνικα Οχέδα Mandíbula, που μόλις κυκλοφόρησε σε μετάφραση Ιφιγένειας Ντούμη από τις εκδόσεις Σκαρίφημα. Όπως μας πληροφορεί μια σημείωση στο αυτί του βιβλίου, «mandíbula» σημαίνει «σιαγόνα», «γνάθος», «σαγόνι», «μασέλα», «χηλή», «δαγκάνα» και «αρπάγη».

Στο οπισθόφυλλο της έκδοσης επίσης διαβάζουμε: «Η Μόνικα Οχέδα μια ανερχόμενη 32χρονη συγγραφέας και ποιήτρια από το Εκουαδόρ, αυτή τη μικρή χώρα της Λατινικής Αμερικής με τις μεγάλες αντιθέσεις και ανισότητες, συνθέτει μια συναρπαστική ιστορία για τον φόβο, ο οποίος μπορεί να παίρνει πολύ αθώες μορφές.
Μια κοριτσοπαρέα στην ηλικία της εφηβείας παίζει ακραία και επώδυνα σωματικά και ψυχολογικά παιχνίδια, αντιδρώντας στο αυστηρό καθεστώς του σχολείου τους, το οποίο διευθύνει το σκοταδιστικό τάγμα Opus Dei της Καθολικής Εκκλησίας. Επηρεασμένες από τις ιστορίες τρόμου που διαβάζουν στο Ίντερνετ, οι κοπέλες πειραματίζονται με τις αντοχές τους, στη σκιά της Μητέρας, της Δασκάλας και του Φόβου, μέσα στο ηφαιστειακό, καταπράσινο και υγρό περιβάλλον του Εκουαδόρ».

Το Mandíbula είναι το πρώτο βιβλίο της Μόνικα Οχέδα που κυκλοφορεί στα Ελληνικά.

Μαρία Τζιαούρη-Χίλμερ, Sehnsucht

Foto by Alexandros Kypriotis


1.
Να βρω τον τρόπο
να μην μου λείπεις·
τις εκκρεμότητες
θέλω να φτύσω,
τα φιλιά σου
στο λάρυγγα να ράψω,
τα ουρλιαχτά μου να πνίξω.
Ποια νοσταλγία και ποια λαχτάρα
στο σώμα μου φωλιάζει,
όταν την ελεγεία του Ραχμάνινοφ ακούω;
Μου φαίνεται πως
κάποιος άλλος είσαι πια
κι εγώ εκείνη
που δεν γνώρισες ποτέ.


2.
Ποιες μέρες να μετρήσω
ποιες νύχτες να αφήσω
αμέτρητες ώρες σιωπής
αμέτρητες λέξεις, που
σαν χειροβομβίδα
στο στόμα μου σκάνε.
Δώσε μου τη γλώσσα σου,
τον πιο δυνατό μυ
της ύπαρξής μου.



*Sehnsucht: (γερμ.) νοσταλγία.

   

 



H Μαρία Τζιαούρη-Χίλμερ γεννήθηκε στην Αμμόχωστο, σπούδασε Φιλολογία και Μουσική στην Αθήνα και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στην Πολιτιστική Διαχείριση στη Γερμανία. Έχει εργαστεί στο Μόναχο ως φιλόλογος στο Ελληνικό Σπίτι και έχει διοργανώσει πολιτιστικές εκδηλώσεις στο Gasteig, στο Steinway Haus, στην Galery Camera Artis κ.α. Από το 2009 ζει μόνιμα στην Κύπρο και εργάζεται  ως φιλόλογος στη δημόσια εκπαίδευση. Είχε τη γενική επιμέλεια του λογοτεχνικού φωτογραφικού άλμπουμ The story of a moment (Wunderart Productions, Κύπρος 2017) καθώς και του συλλογικού λογοτεχνικού έργου ΛΑΙΜΑΡΓΑ (Εκδόσεις Ακτίς, Ιανουάριος 2019). Ως μεταφράστρια συμμετείχε στην «Απόπειρα#1» του πρότζεκτ «Καταργούμε τα σύνορα με λέξεις». Ποιήματα και διηγήματά της έχουν δημοσιευθεί στα ελληνικά διαδικτυακά περιοδικά Fractal, Φρέαρ, Μονόκλ, Popaganda, Bibliotheque. Διατηρεί το ιστολόγιο marouthki.

Ζωή Σγουρού, Χουχού (Βασίλης Ρώτας, Ο Φακής)



Δείτε την ταινία μικρού μήκους της Ζωής Σγουρού «Χουχού», που βασίστηκε στο ποίημα του Βασίλη Ρώτα «Ο Φακής»:


HouHou by Zoie Sgourou from LAB - CREATIVE PLATFORM on Vimeo.


 

Η Ζωή Σγουρού γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Έχει σπουδάσει ιστορία κινηματογράφου στο Λονδίνο και στη συνέχεια σκηνοθεσία στην Ελλάδα. Έχει εργαστεί ως βοηθός σκηνοθέτη με τον Κώστα Κουτσομύτη και τον Θοδωρή Παπαδουλάκη. Από το 2015 έχει τη δίκη της εταιρία παραγωγής στην Κρήτη και εργάζεται  σε αυτόν τον τομέα. Έχει σκηνοθετήσει δύο μικρού μήκους ταινίες, τον «Γενάρη» (2017) και το «Χουχού» (2020). Την περίοδο αυτή προετοιμάζει την τρίτη της ταινία μικρού μήκους με τίτλο «Αλς».

Διαβάστε στη βιβλιοnet ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα για τον Βασίλη Ρώτα (1889-1977) και δείτε ποια βιβλία του έχουν κυκλοφορήσει στα Ελληνικά. 

Η  Logotexnia21 ευχαριστεί πολύ τη Ζωή Σγουρού για την άδεια αναδημοσίευσης της ταινίας

Federico García Lorca, Ματωμένος γάμος

 

[…]

ΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ

Κύκνος στρόγγυλος είμ’ όλο
στο νερό, οφθαλμός στο θόλο
των ναών, αυγή στο δάσο
νόθα είμαι, θα τους πιάσω!
Ποιον μου κρύβουνε οι θάμνοι
και στον κάμπο ο θρήνος λάμνει;
Κάμα στον αέρα αφήνει
το φεγγάρι, για να γίνει
το ατσάλι στο καρτέρι
αίμα, λύπη για να φέρει.
Άστε με να μπω! Παγώνω
στα τοιχόθυρά σας, μόνο!
Κάμαρη ζητώ και στήθια
ζέστα για να βρω στ’ αλήθεια!
Τρέμω! Οι στάχτες των μετάλλων
ξύπνησαν, ζητούν των άλλων
μια φλογίτσα, στα χαράκια
που γυρνώ και στα σοκκάκια.
Μόνο ο ίασπις στους ώμους
του χιονιού μού ανοίγει δρόμους
και βυθίζομαι ως τον πάτο
στον σκληρό και κρύο βάλτο.
Μα απόψ’ αυτό το βράδυ
θα ’χουν αίμα κοκκινάδι
τα ωχρά τα μάγουλά μου,
και τα βούρλα, που τα σμίγει
σαν τα στρώνει στο κυνήγι,
τα πατά, ο αέρας χάμου.
Σκιές, χωσιές να τις ξεχάσουν,
δεν μπορούν να μου το σκάσουν!
Θέλω, πώς και τι, να πιάσω
μια καρδιά για ν’ απαγκιάσω!
Μια καρδούλα, που ’μαι μόνο!
Φλογερή! Να την απλώνω
απ’ το στήθος μ’ ως τα όρη!
Δώστε μού τη, κι είμ’ αγόρι!
(Μιλώντας στα κλαδιά.)
Όχι σκιές. Το φως μου πρέπει
να χυθεί παντού να βλέπει,
να θροΐσει με θανάτους
τα ισκιερά δεντρόκορμά τους,
νιόλαμπρο, που αυτό το βράδυ
θα ’χουν αίμα κοκκινάδι
τα ωχρά τα μάγουλά μου,
και τα βούρλα, που τα σμίγει
σαν τα στρώνει στο κυνήγι,
τα πατά, ο αέρας χάμου.
Βγες! Τι κρύβεσαι στην κόχη!
Δε θα μου γλυτώσουν! Όχι!
Στ’ άλογο θ’ αστράψω ενάντια
με πεφτάστερα διαμάντια.

[…] 


Μετάφραση από τα Ισπανικά: Μιχάλης Κλαπάκις


Το παραπάνω απόσπασμα είναι από το βιβλίο του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα (1898-1936) Ματωμένος γάμος σε μετάφραση Μιχάλη Κλαπάκι που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σκαρίφημα. Η έκδοση συνοδεύεται από μία εκτενή εισαγωγή του μεταφραστή και πολλά ερμηνευτικά σχόλια. 

Στη σημείωσή του για ΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ αναφέρει ο μεταφραστής: «Η Σελήνη, προαιώνιο θηλυκό σύμβολο της βιολογικής πορείας, πότε αιμάτινη να φέρνει τη ζωή μέσα από τον μηνιαίο κύκλο της και πότε λευκή, μεταλλική και κρύα, του θανάτου, είναι κοινός τόπος στο έργο του Λόρκα. Έχουν καταμετρηθεί 300 περίπου αναφορές του ποιητή στη Σελήνη, στο θεατρικό και ποιητικό του έργο, οι πιο πολλές στον Ματωμένο γάμο και στο Ρομανθέρο χιτάνο. Η Σελήνη του Λόρκα είναι η παγανιστική Σελήνη όλης της μεσογειακής λεκάνης και βεβαίως της Κρήτης και της Ταρτησσού, δηλ. της σημερινής Ανδαλουσίας, που πεθαίνει και αναγεννάται συνεχώς. Είναι η συνεργός στις μαγείες της Μήδειας (του Σενέκα, που σε μετάφραση του Ουναμούνο θα παιχτεί στο ρωμαϊκό θέατρο της Μέριδα τρεις μήνες μετά την πρεμιέρα του Ματωμένου γάμου), η οποία την παρακαλεί να φωτίσει με το ωχρό πρόσωπό της τα θύματα της θυσίας της».

Όπως μας πληροφορεί το οπισθόφυλλο της έκδοσης: «Ο Ματωμένος γάμος, του μεγάλου ποιητή Φ.Γ. Λόρκα, θεωρείται σήμερα από τα σημαντικότερα έργα του παγκόσμιου θεάτρου, μια τραγωδία που μπορεί να σταθεί επάξια κοντά στις αρχαίες ελληνικές. Οι Ισπανοί μελετητές του Γάμου στέκονται κυρίως στα δάνεια από τους κλασικούς του ισπανικού και του ευρωπαϊκού θεάτρου, που είναι σχεδόν αυτούσια μεταφερμένα από τον Λόρκα, εν είδει υπόμνησης και ευχαριστίας. Τα στοιχεία όμως της αρχαιοελληνικής τραγωδίας, από τις Βάκχες, την Ορέστεια, την Ηλέκτρα κ.λπ., είναι τροφή χωνεμένη στο έργο, στοιχεία βιολογικά. Ήταν αυτός ο πρώτος λόγος για μια βασική διακειμενική ανάλυση και μια σύγχρονη μετάφραση του Ματωμένου γάμου. Ένας δεύτερος λόγος είναι τα υποτιμημένα ως τώρα έμμετρα μέρη, πάνω από το ένα τρίτο του έργου, που αποτελούν και την πεμπτουσία του. Στη μετάφραση αυτή, δόθηκε ιδιαίτερη σημασία σε τούτα τα υπέροχα ποιήματα».

Εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι και ένα απόσπασμα, που έχει συμπεριλάβει στην εισαγωγή του ο μεταφραστής Μιχάλης Κλαπάκις, από μία διάλεξη για το θέατρο, την οποία έδωσε ο ποιητής ενάμιση σχεδόν χρόνο πριν από τη δολοφονία του: «Το θέατρο είναι από τα πιο εκφραστικά και χρήσιμα μορφωτικά μέσα μιας χώρας και αποτελεί το βαρόμετρο που μετρά το μεγαλείο ή την απαξίωσή της. Ένα θέατρο ευαίσθητο και σωστά προσανατολισμένο σε όλα του τα είδη, από την τραγωδία μέχρι το βοντβίλ, μπορεί να αλλάξει μέσα σε λίγα χρόνια την ευαισθησία ενός λαού […]. Το θέατρο είναι ένα σχολείο για το κλάμα και το γέλιο, μια αυτόνομη πολιτεία όπου οι άνθρωποι μπορούν να θέσουν υπό κρίση αρχαία ήθη ή αμφιβολίες και να ερμηνεύσουν με ζωντανά παραδείγματα παραδοχές αιώνιες της ψυχής και της ευαισθησίας του ανθρώπου. Ένας λαός που δεν βοηθά και δεν ενθαρρύνει το θέατρό του, αν δεν είναι νεκρός, είναι μελλοθάνατος· έτσι, το θέατρο που δεν πιάνει τον παλμό της κοινωνίας, τον παλμό της ιστορίας, το δράμα των ανθρώπων του και το αυθεντικό χρώμα του τοπίου και του πνεύματός τους, στο γέλιο και στο δάκρυ τους, δεν δικαιούται να ονομάζεται θέατρο, αλλά αίθουσα παιχνιδιού ή μέρος όπου παρατηρείται αυτό το φοβερό πράγμα που λέγεται "σκοτώνω την ώρα μου" […]. Ακούω κάθε ημέρα, αγαπητοί φίλοι, να γίνεται λόγος για την κρίση στο θέατρο, και πάντα σκέφτομαι ότι το κακό δεν είναι μπροστά στα μάτια μας, αλλά στο πιο σκοτεινό μέρος του προβλήματος· δεν είναι δηλαδή μια αρρώστια του άνθους, του έργου με άλλα λόγια, μα βρίσκεται βαθιά στη ρίζα, και για να μη μακρηγορώ, είναι μια αρρώστια της οργάνωσης του θεάτρου. Από τη στιγμή που ηθοποιοί και συγγραφείς εξαρτώνται απολύτως από εμπορικές επιχειρήσεις, που είναι ασύδοτες και με καμιάς μορφής κρατικό έλεγχο, επιχειρήσεις με παντελή έλλειψη οποιουδήποτε καλλιτεχνικού κριτηρίου και χωρίς κανένα εχέγγυο, οι ηθοποιοί, οι συγγραφείς και σύσσωμο το θέατρο θα βυθίζονται κάθε μέρα και πιο πολύ, χωρίς τη δυνατότητα μιας λύσης […]. Το θέατρο οφείλει να επιβληθεί στο κοινό, όχι το κοινό στο θέατρο. Για να συμβεί αυτό, συγγραφείς και ηθοποιοί πρέπει να ξαναντυθούν, με κόστος αιματηρό, το υψηλό τους κύρος, γιατί το κοινό του θεάτρου είναι σαν τα σχολιαρόπαιδα: Λατρεύει τον σοβαρό και αυστηρό δάσκαλο που είναι απαιτητικός αλλά δίκαιος, γεμίζει όμως με επώδυνες καρφίτσες τις καρέκλες όπου κάθονται οι δάσκαλοι οι έντρομοι και δουλοπρεπείς […]. Ελπίζω στη διάρκεια της ζωής μου, αν ζήσω, ότι θα ξανασυναντηθούμε, αγαπημένοι μου ηθοποιοί… Όσο για τις συκοφαντίες, τις φρίκες και τις διαπομπεύσεις που αρχίζουν να κρεμούν απάνω μου, έχω μια βροχή από χωριάτικα γέλια για προσωπική μου άμυνα».

Διαβάστε στη βιβλιοnet ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα του ποιητή και δείτε ποια άλλα έργα του κυκλοφορούν στα Ελληνικά.

LinkWithin

Related Posts with Thumbnails