[...]
Έξι μήνες αργότερα ο άντρας της είναι στο σπίτι όταν μια γυναίκα παραδίδει δυο μεγάλες κούτες.
Έκλαιγε, λέει εκείνος, της έδωσα ένα χαρτομάντιλο.
Μέχρι που μπαίνει το φθινόπωρο οι κούτες είναι στο γραφείο της Καταρίνα.
Όταν έρχεται η καθαρίστρια, η Καταρίνα τις βάζει πάνω στον καναπέ, κι όταν το δωμάτιο είναι καθαρό, τις βάζει πάλι πίσω στο πάτωμα. Όταν πρέπει να βάλει τη σκάλα για τη βιβλιοθήκη, τις σπρώχνει στην άκρη. Στη βιβλιοθήκη της δεν υπάρχει χώρος για δυο μεγάλες κούτες. Το κελάρι είχε πλημμυρίσει εκείνες τις μέρες. Μήπως να τις βγάλει απλώς, έτσι όπως είναι, στα σκουπίδια; Ανοίγει την πάνω κούτα και κοιτάζει μέσα της. Ύστερα την ξανακλείνει.
Ο Καιρός, ο Θεός της Ευτυχούς Στιγμής, έχει, έτσι λέγεται, μπροστά στο μέτωπό του έναν βόστρυχο, μόνο από κει μπορείς να τον κρατήσεις. Μόλις όμως περάσει ο Θεός με τα φτερωτά πόδια του από μπροστά σου, σου δείχνει τη φαλακρή πίσω πλευρά του κρανίου του, γυαλιστερή είναι κείνη και τίποτα πάνω της δεν πιάνεται με χέρια. Ήταν άραγε ευτυχής η στιγμή, τότε που εκείνη, δεκαεννιάχρονο κορίτσι, συνάντησε τον Χανς; Μια μέρα αρχές Νοεμβρίου κάθεται στο πάτωμα κι αρχίζει να κοιτάζει, φύλλο φύλλο, ντοσιέ ντοσιέ, το περιεχόμενο της πρώτης, ύστερα της δεύτερης κούτας. Κατά βάθος είναι ένα πεδίο με συντρίμμια. Οι παλιότερες σημειώσεις είναι απ’ το ’86, οι νεότερες απ’ το ’92. Γράμματα βρίσκει και αντίγραφα γραμμάτων, σημειώματα, λίστες για ψώνια, ετήσια ημερολόγια, φωτογραφίες και αρνητικά φωτογραφιών, καρτ ποστάλ, κολάζ, πού και πού κάποιο άρθρο εφημερίδας. Ένα κομμάτι ζάχαρη απ’ το καφέ Κράντσλερ θρυμματίζεται στα χέρια της. Αποξηραμένα φύλλα πέφτουν μέσ’ από σελίδες, φωτογραφίες διαβατηρίου πιασμένες με συνδετήρες σε σελίδες, σ’ ένα σπιρτόκουτο υπάρχει μια τούφα μαλλιά.
Έχει κι αυτή μια βαλίτσα με γράμματα, αντίγραφα γραμμάτων και αναμνηστικά, εφήμερα τα περισσότερα απ’ αυτά, όπως λέγονται στη γλώσσα των αρχείων. Έχει τα ημερολόγιά της και τις ατζέντες της. Την επόμενη μέρα ανεβαίνει στη σκάλα της βιβλιοθήκης και κατεβάζει τη βαλίτσα απ’ το πάνω πάνω ράφι, γεμάτη σκόνη είναι, απ’ έξω και μέσα. Πριν από πολύ καιρό τα χαρτιά, εκείνα απ’ τις κούτες του κι εκείνα απ’ τη βαλίτσα της, έκαναν διάλογο μεταξύ τους. Τώρα κάνουν διάλογο με τον χρόνο. Μέσα σε μια τέτοια βαλίτσα, μέσα σε μια τέτοια κούτα, τέλος, αρχή και μέση, βρίσκονται αδιάφορα το ένα για το άλλο μες στη σκόνη των δεκαετιών, βρίσκονται εκείνα που γράφτηκαν για να εξαπατήσουν και εκείνα που θεωρούνταν αλήθεια, εκείνα που αποσιωπήθηκαν κι εκείνα που περιγράφτηκαν, όλα εκείνα βρίσκονται, είτε το θέλουν είτε όχι, διπλωμένα καλά το ένα μέσα στ’ άλλο, βρίσκονται εκείνα που αντιφάσκουν με τον εαυτό τους, ο θυμός που βουβάθηκε όπως και η αγάπη που βουβάθηκε βρίσκονται μαζί μέσα σ’ έναν φάκελο, μέσα στο ίδιο και το αυτό ντοσιέ, τα ξεχασμένα είναι το ίδιο κιτρινισμένα και τσαλακωμένα με κείνα που έχουν μείνει, αμυδρά ή και πολύ καλά, στη μνήμη ακόμα. Η Καταρίνα, ενώ τα χέρια της σκονίζονται κι εκείνα διατρέχοντας τα παλιά ντοσιέ, σκέφτεται άθελά της τον πατέρα της, όπως εμφανιζόταν πάντοτε σαν μάγος στα γενέθλιά της όταν ήταν παιδί. Μια ολόκληρη τράπουλα την πετούσε στον αέρα κι ύστερα απ’ τα χαρτιά που αιωρούνταν διάλεγε εκείνο το ένα που είχε διαλέξει προηγουμένως αυτή ή κάποιο απ’ τ’ άλλα παιδιά.
Έκλαιγε, λέει εκείνος, της έδωσα ένα χαρτομάντιλο.
Μέχρι που μπαίνει το φθινόπωρο οι κούτες είναι στο γραφείο της Καταρίνα.
Όταν έρχεται η καθαρίστρια, η Καταρίνα τις βάζει πάνω στον καναπέ, κι όταν το δωμάτιο είναι καθαρό, τις βάζει πάλι πίσω στο πάτωμα. Όταν πρέπει να βάλει τη σκάλα για τη βιβλιοθήκη, τις σπρώχνει στην άκρη. Στη βιβλιοθήκη της δεν υπάρχει χώρος για δυο μεγάλες κούτες. Το κελάρι είχε πλημμυρίσει εκείνες τις μέρες. Μήπως να τις βγάλει απλώς, έτσι όπως είναι, στα σκουπίδια; Ανοίγει την πάνω κούτα και κοιτάζει μέσα της. Ύστερα την ξανακλείνει.
Ο Καιρός, ο Θεός της Ευτυχούς Στιγμής, έχει, έτσι λέγεται, μπροστά στο μέτωπό του έναν βόστρυχο, μόνο από κει μπορείς να τον κρατήσεις. Μόλις όμως περάσει ο Θεός με τα φτερωτά πόδια του από μπροστά σου, σου δείχνει τη φαλακρή πίσω πλευρά του κρανίου του, γυαλιστερή είναι κείνη και τίποτα πάνω της δεν πιάνεται με χέρια. Ήταν άραγε ευτυχής η στιγμή, τότε που εκείνη, δεκαεννιάχρονο κορίτσι, συνάντησε τον Χανς; Μια μέρα αρχές Νοεμβρίου κάθεται στο πάτωμα κι αρχίζει να κοιτάζει, φύλλο φύλλο, ντοσιέ ντοσιέ, το περιεχόμενο της πρώτης, ύστερα της δεύτερης κούτας. Κατά βάθος είναι ένα πεδίο με συντρίμμια. Οι παλιότερες σημειώσεις είναι απ’ το ’86, οι νεότερες απ’ το ’92. Γράμματα βρίσκει και αντίγραφα γραμμάτων, σημειώματα, λίστες για ψώνια, ετήσια ημερολόγια, φωτογραφίες και αρνητικά φωτογραφιών, καρτ ποστάλ, κολάζ, πού και πού κάποιο άρθρο εφημερίδας. Ένα κομμάτι ζάχαρη απ’ το καφέ Κράντσλερ θρυμματίζεται στα χέρια της. Αποξηραμένα φύλλα πέφτουν μέσ’ από σελίδες, φωτογραφίες διαβατηρίου πιασμένες με συνδετήρες σε σελίδες, σ’ ένα σπιρτόκουτο υπάρχει μια τούφα μαλλιά.
Έχει κι αυτή μια βαλίτσα με γράμματα, αντίγραφα γραμμάτων και αναμνηστικά, εφήμερα τα περισσότερα απ’ αυτά, όπως λέγονται στη γλώσσα των αρχείων. Έχει τα ημερολόγιά της και τις ατζέντες της. Την επόμενη μέρα ανεβαίνει στη σκάλα της βιβλιοθήκης και κατεβάζει τη βαλίτσα απ’ το πάνω πάνω ράφι, γεμάτη σκόνη είναι, απ’ έξω και μέσα. Πριν από πολύ καιρό τα χαρτιά, εκείνα απ’ τις κούτες του κι εκείνα απ’ τη βαλίτσα της, έκαναν διάλογο μεταξύ τους. Τώρα κάνουν διάλογο με τον χρόνο. Μέσα σε μια τέτοια βαλίτσα, μέσα σε μια τέτοια κούτα, τέλος, αρχή και μέση, βρίσκονται αδιάφορα το ένα για το άλλο μες στη σκόνη των δεκαετιών, βρίσκονται εκείνα που γράφτηκαν για να εξαπατήσουν και εκείνα που θεωρούνταν αλήθεια, εκείνα που αποσιωπήθηκαν κι εκείνα που περιγράφτηκαν, όλα εκείνα βρίσκονται, είτε το θέλουν είτε όχι, διπλωμένα καλά το ένα μέσα στ’ άλλο, βρίσκονται εκείνα που αντιφάσκουν με τον εαυτό τους, ο θυμός που βουβάθηκε όπως και η αγάπη που βουβάθηκε βρίσκονται μαζί μέσα σ’ έναν φάκελο, μέσα στο ίδιο και το αυτό ντοσιέ, τα ξεχασμένα είναι το ίδιο κιτρινισμένα και τσαλακωμένα με κείνα που έχουν μείνει, αμυδρά ή και πολύ καλά, στη μνήμη ακόμα. Η Καταρίνα, ενώ τα χέρια της σκονίζονται κι εκείνα διατρέχοντας τα παλιά ντοσιέ, σκέφτεται άθελά της τον πατέρα της, όπως εμφανιζόταν πάντοτε σαν μάγος στα γενέθλιά της όταν ήταν παιδί. Μια ολόκληρη τράπουλα την πετούσε στον αέρα κι ύστερα απ’ τα χαρτιά που αιωρούνταν διάλεγε εκείνο το ένα που είχε διαλέξει προηγουμένως αυτή ή κάποιο απ’ τ’ άλλα παιδιά.
[...]
Μετάφραση από τα Γερμανικά: Αλέξανδρος Κυπριώτης
Με το μυθιστόρημα Καιρός η συγγραφέας και ο μεταφραστής της στα Αγγλικά, Μίχαελ Χόφμαν, απέσπασαν το Διεθνές Βραβείο Μπούκερ 2024.
Με τη μετάφραση του μυθιστορήματος στα Τουρκικά απέσπασε και η Ρέγκαϊπ Μιναρέτσι το Βραβείο Μετάφρασης Talât Sait Halman 2023 από το Ίδρυμα Πολιτισμού και Τεχνών της Κωνσταντινούπολης.
Με τη μετάφραση του μυθιστορήματος στα Τουρκικά απέσπασε και η Ρέγκαϊπ Μιναρέτσι το Βραβείο Μετάφρασης Talât Sait Halman 2023 από το Ίδρυμα Πολιτισμού και Τεχνών της Κωνσταντινούπολης.
Διαβάστε εδώ ένα κείμενο του Αλέξανδρου Κυπριώτη για το μυθιστόρημα, εδώ την κριτική του Νίκου Μπακουνάκη, εδώ την κριτική του Γιάννη Καλογερόπουλου και εδώ την κριτική της Μαρίνας Αγαθαγγελίδου.
Ακούστε εδώ (από το 40΄50΄΄) την κριτική του Γιώργου Ίκαρου Μπαμπασάκη για το μυθιστόρημα.
Δείτε στη βιβλιοnet ποια άλλα βιβλία της συγγραφέως κυκλοφορούν στα Ελληνικά.
