Elfriede Jelinek, Ο θάνατος και το κορίτσι

Ωραία Κοιμωμένη

[Απόσπασμα]

Πριγκίπισσα: […] Κι εσείς έρχεστε τώρα εδώ και ισχυρίζεστε ότι είστε πρίγκιπας. Ωραία λοιπόν και μάλλον θα είστε κιόλας, αφού αυτή τη στιγμή φαίνομαι να έχω ξυπνήσει, κάτι που μόνο χάρη σε σας είναι δυνατόν, όπως μου είχε προμηνήσει κάποτε η κυρία Φ. Όποιος και να είστε εσείς, εγώ έτσι κι αλλιώς πρέπει να δεχτώ αυτό που παίρνω. Δεν παραμιλώ στον ύπνο μου, πού και πού ξυπνώ απ’ αυτόν. Και τώρα προφανώς έχω ξυπνήσει στ’ αλήθεια. Κι αυτή η κυρία Φ. με τις εικασίες της ότι η ψυχή μου δεν θα άντεχε μια φορά να μείνει για πολύ στο σώμα μου! Και για κάτι τέτοια ζητούν και χρήματα από πάνω αυτές οι μάντισσες, απίστευτο! Πώς θα το αντέξετε λοιπόν εσείς, αγαπητέ μου κύριε πρίγκιπα, αφού ούτε κι η ψυχή μου μια φορά δεν το έχει καταφέρει! Θέλετε να μου εξηγήσετε ποια είμαι εγώ, ενόσω εγώ ήδη προσπαθώ από εκείνο το φιλί να συμπεράνω ποιος είστε εσείς; Στο σημείο αυτό πάντως βρίσκομαι ένα βήμα πιο μπροστά από εσάς. Πρίγκιπας είναι απλά το όνομά σας ή είστε κιόλας; Ανοησίες. Πρέπει να είστε, βλέπε παραπάνω, διαφορετικά εγώ θα κοιμόμουν ακόμη. Όμως ποιος είστε στ’ αλήθεια; Ποια χώρα σκέφτεστε να κυβερνήσετε; Στοιχηματίζω τη δική μου. Γι' αυτό και εγώ τρυπήθηκα με το βελόνι ή ό,τι ήταν αυτό. Μάταια έστυβα το μυαλό μου να βρω την αιτία εκείνου του φριχτού πόνου, παρ’ όλο που το έβλεπα το βελόνι, εκείνο το μυτερό πράγμα ξέρετε. Και μετά έφυγα. Πάει. Σκοτάδι. Τέλος. Ποια είμαι. Πού είμαι. Τώρα αντιλαμβάνομαι ότι πρέπει να είστε πρίγκιπας και υποτάσσομαι στην αλήθεια του Είναι σας. Ας είναι, πολλοί θα με φθονήσουν για σας και για μένα όμως, επειδή κι εγώ πριγκίπισσα είμαι. Εμφανίζομαι σε εξώφυλλα περιοδικών, αλλά ούτε κι αυτά μπορούν να μου αποδείξουν ποια είμαι. Ίσως όλοι οι άνθρωποι να είναι πριγκίπισσες και πρίγκιπες. Έτσι λένε οι παπάδες, και ο κόσμος, στους αγώνες του για επιβίωση, είναι τόσο ηλίθιος που τους πιστεύει. Όλοι οι άνθρωποι που γνωρίζω είναι πλέον ένας φράκτης από βάτα και αγριοτριανταφυλλιές. Είναι ήδη πάντως ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Και οι ισχυροί είναι ανελέητοι απέναντί τους όπως η φύση απέναντι στη φύση. Θυμάμαι αμυδρά. Τριαντάφυλλα. Μπορεί κιόλας να προκαλεί ανασφάλεια σε κάποιους. Τι γράφει εδώ; Μια γυναίκα λέει: Ήταν μια μορφή τρέλας. Λέει: Χάρη σ' αυτόν ήλπιζα ότι θα μπορούσα επιτέλους να ζήσω. Λέει: Ήθελα να ζω μόνο γι’ αυτόν και ήταν λες και μέσω εκείνου είχα βρει επιτέλους την ψυχή μου, λες και χωρίς εκείνον να μην ήμουν τίποτα περισσότερο παρά ένα άδειο δοχείο και πρώτος εκείνος με γέμισε και μάλιστα με αγάπη. Μπράβο. Αυτή η γυναίκα μόλις δημιουργήθηκε και εγώ είμαι η πρώτη που τη συγχαίρω. Τώρα εκείνη κοιτάζει έναν άντρα και δείχνει να γνωρίζει ακριβώς με ποιον έχει να κάνει. Τώρα εκείνη ετοιμάζεται να τ’ αρπάξει όλα με μιας και για πάντα, αντί να αναμασά με ικανοποίηση αυτά που έχει και να χαίρεται τη δροσερή βοσκή. Και ρωτά την κατάκτησή της: Είσαι ακόμη ο ίδιος άνθρωπος που ήσουν και χτες; Και θα είσαι κι αύριο ακόμη ο ίδιος; Μεθαύριο; Κι αφού εκείνος πια είναι όλη της η ψυχή, εκείνη θέλει να μάθει επιπλέον ποιος είναι; Απίστευτο. Κι αν αυτός αρνηθεί, όλα μέσα της θα καταρρεύσουν. Πάνω μου τουλάχιστον μπορεί να καταρρεύσει μόνον αυτός ο ελαφρύς φράχτης τύπου "φτιαξ' το μόνος σου". Επειδή όμως εσείς πρέπει να είστε ο Μr. Right και αυτός ο φράχτης από βάτα και αγριοτριανταφυλλιές από στιγμή σε στιγμή θα σηκωθεί και θα πάρει ανθρώπινη μορφή, κάντε παρακαλώ ένα βήμα πίσω για να μην ποδοπατηθείτε, καθώς οι αυλικοί μου θα αλλάζουν τώρα κατά πάσα πιθανότητα σώματα και από τη μεγαλόσχημη μορφή, τη μορφή του φράχτη, θα γλιστρούν ξανά στην αρχική των σωμάτων τους. Ας ελπίσουμε οι είσοδοι να μην έχουν στο μεταξύ χτιστεί, διαφορετικά οι άνθρωποι οι καημένοι δε θα μπορούν πια να μπουν μέσα στις ίδιες τους τις σωματομορφές. Καθόλου ρόδινη περίπτωση, σας το λέω με βεβαιότητα, αν και από ρόδα φτιαγμένη. Να ξυπνάς από μια κατάσταση και να μη γνωρίζεις ακόμη ή να μη γνωρίζεις πια την άλλη, στην οποία πρέπει να μπεις. Παρατηρώ το ηλιοκαμένο σας πρόσωπο, κύριε Πρίγκιπα, το ζελέ στα σκούρα σας μαλλιά και τους μυς κάτω από το φανελάκι σας, αναζητώ τα γόνατα και τον πισινό σας μέσα στο φαρδύ παντελόνι του σερφ και ρωτώ: Είναι δυνατόν λοιπόν αυτό να είστε εσείς και να βρίσκεστε κάπου εκεί κάτω; Είναι δυνατόν να είστε εσείς εσείς; Είναι δυνατόν να είμαι εγώ εγώ; Είναι δυνατόν εσείς να εννοούσατε εμένα; Μάλλον έτσι θα' ναι, διαφορετικά δεν θα ήμασταν τώρα εδώ. Εννοώ: Αν εσείς δεν είχατε έρθει, κανείς από τους δυο μας δεν θα ήταν τώρα εδώ. Εννοώ: Αν εσείς δεν είχατε έρθει, δεν θα υπήρχα τώρα ούτε κι εγώ ή τουλάχιστον όχι ακόμη. Ευχαριστώ.

Πρίγκιπας: Μου είπαν να έρθω σε σας και να σας φιλήσω και να δω τότε τι θα συμβεί. Μόνο τότε θα έβλεπα τι είναι να κάνω. Λίγο πολύ ό,τι γίνεται πάντα. Αυτό που βλέπω μ’ αρέσει πολύ, άξιζε τον κόπο, όσο μπορώ να κρίνω ως τώρα. Εγώ είμαι η δύναμη. Όποιος μου πάει κόντρα χάνεται ο ίδιος, ειδικά όταν γίνεται επίμονος. Τι καλά που αμέσως αντιληφθήκατε ότι σε μένα μόνο χρωστάτε την ύπαρξή σας. Πως να το πω: Εγώ είμαι εγώ. Όπως γνωρίζετε, εγώ επίσης είμαι αυτός που είμαι. Τι να κάνουμε τώρα. Θα ήθελα πολύ να ήμουν ο Αιώνιος Ένας, ίσως και να είμαι, αφού ως τώρα ακόμη δεν έχω πεθάνει, άσε που έχω αναστήσει και μια νεκρή. Με ένα φιλί. Ωραίο ξύπνημα πρέπει να είναι: τόσο καιρό κουλουριασμένη, κρυμμένη και έπειτα το πρώτο που βλέπεις, ο Θεός. Εμένα. Εγώ! Εγώ! Είμαι ο Ανασταίνων εκ νεκρών. Ο χρόνος λέγεται και λέει επίσης: Εγώ, κι εγώ είμαι τώρα εδώ. Διαφορετικά κανείς. Αγαπημένη μου πριγκιποπούλα είμαι σίγουρος ότι μέχρι προ ολίγου, όταν ακόμη εσείς κοιμόσασταν κι ούτε τα νύχια δε σας έβαφαν, δεν μπορούσατε να δώσετε στο Είναι μου την παραμικρή ένδειξη ότι ήσασταν εδώ. Κι ούτε μπορούσατε να μου στείλετε μια καρτ ποστάλ, ένα γράμμα ή να με πάρετε ένα τηλέφωνο για το πού θα σας έβρισκα, αν και το κινητό μου ήταν συνεχώς ανοιχτό. Αυτό ακριβώς ήταν και το αστείο εδώ. Δεν έπρεπε να ξέρω πού είστε και παρ’ όλα αυτά εγώ σας βρήκα. Όντας ο μοναδικός. Άρα ΠΡΕΠΕΙ να είμαι πολύ απλά Θεός. Εκείνος που ξέρει όσα κανείς δεν ξέρει. Ενδεχομένως μάλιστα να σας έχω δημιουργήσει κι εγώ. Αν είμαι Θεός, το μπορώ. Ορίστε. Και τώρα κατήργησα επίσης τον χρόνο, γιατί όσο εσείς κοιμόσασταν για εκατό ολόκληρα χρόνια, είχατε φύγει, όπως μου το είχαν προβλέψει, τα οποία όμως για σας τώρα είναι παρελθόν, όχι όχι, μην ανησυχείτε, ο χρόνος δεν έφυγε. Αφού ο χρόνος δεν άφησε κανένα σημάδι επάνω σας θα πρέπει να ήσασταν στα χέρια του Θεού, στα χέρια εκείνα που σταμάτησαν τους δείκτες των ρολογιών. Ναι. Επειδή είμαι Θεός μπόρεσα λοιπόν τώρα που σας φίλησα να δώσω σήμα στο Είναι σας να ξανακουρδίσει το ρολόι και ν' αρχίσει να σας κυνηγάει σα λυσσασμένο σκυλί. Ας ξεκινήσει η γήρανση λοιπόν! Σε εκατό χρόνια δε θα υπάρχουν πια φιλιά, θα υπάρχει άφθονο λίφτινγκ! Τον χρόνο όμως δε θέλουμε εδώ βέβαια να τον δούμε ως αντίπαλο της αιωνιότητας, το πολύ πολύ ως αντίπαλο της γυναικείας ομορφιάς, γιατί εγώ ως Θεός μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι σκοπός μας δεν είναι η αιωνιότητα ούτε και η μικρή της αδελφή, η αιωνιότητα των αξιών. Ας πιάσουμε λοιπόν τη μάσκαρα όσο υπάρχει ακόμη χρόνος και ας το ρίξουμε στην αποκάλυψη, εννοώ στην κάλυψη των ρυτίδων. Γιατί φαίνεται ότι σας τα έχουν πει λάθος. Τον χρόνο κανείς δεν μπορεί να τον ξανασβήσει ή να τον ζωγραφίσει με φρέσκιες πινελιές από τη στιγμή που είναι εδώ. Κι όταν έρθει η ώρα μας μετανιώνουμε αίφνης που έχουμε σώμα, αν και πρώτα το υπεραγαπούσαμε. Γιατί σκοπός μας είναι μια ευχάριστη ζωή για την οποία θα μιλήσουν και θα μνημονεύσουν τα περιοδικά και η τηλεόραση. Στην αιωνιότητα δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί κανείς να διηγηθεί. Τίποτα δεν μπορεί να συμβεί γιατί εκεί είναι πάντοτε παρόν και κανείς δεν μπορεί να διαβάσει τίποτα ως περασμένα. Είναι σίγουρα ευχάριστο για εσάς και για μένα που δεν χρειάζεται τούτη την στιγμή να εξετάσουμε τι μας επιφυλάσσει η αιωνιότητα, εννοώ ότι δεν χρειάζεται να εξετάσουμε τι θα σήμαινε η αιωνιότητα για τη ζωή μας. Θα μπορούσε να σημαίνει ότι αυτή τη στιγμή τα τινάζουμε ή ότι πρέπει αλλιώς να φιλιόμαστε μια αιωνιότητα, καθώς αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε ποτέ πια να τη σβήσουμε, μετά όμως και θα θέλουμε να φωτογραφηθούμε κάνοντας σκι και στο γάμο μας θα θέλουμε να έρθουν οι αγαπημένες τηλεοπτικές κάμερες, έτσι δεν είναι; Κι εσείς έτσι δεν το βλέπετε;

Πριγκίπισσα: Ναι. Ξέρω ’γω… καλό ακούγεται. Συντήρηση στιγμών. Τουλάχιστον τώρα διαθέτουμε επιτέλους ένα απόθεμα. Ας υποθέσουμε ότι ενόσω κοιμόμουν είχα δεχτεί το αιώνιο ως μια αληθινή, ξεχωριστή πραγματικότητα και κάτι τέτοιο πρέπει να ήταν εν τέλει, γιατί εγώ κοιμώμενη, γλιστρούσα σ' εκείνη την άχρονη αιωνιότητα σαν το ψάρι στο νερό. Επιπλέον μου είχαν προφητέψει ότι θα έβρισκα την αιώνια αγάπη σ' έναν πρίγκιπα, ο οποίος λέει θα με λύτρωνε, μια αγάπη από εκείνες τις δικές σας αξιοθρήνητες αιώνιες αξίες, συγνώμη, δεν είναι από τις δικές σας; Μήπως είναι από τις δικές μου; Το λέω μόνο και μόνο, επειδή μου φανερώθηκε η αγάπη, πώς να το πω, πρέπει πρώτα πρώτα να εξαργυρώσετε το λαχείο κύριε Πρίγκιπα, σ' αυτό εδώ συμφωνούμε, έτσι δεν είναι; Ομολογουμένως λοιπόν εγώ ήμουν στην αιωνιότητα, ξαφνικά εκσφενδονίστηκα στην παροδικότητα, από εσάς αγαπητέ μου, αλλά πώς να μπορέσω το Είναι μου και τον χρόνο, στον οποίο εγώ είμαι ΕΓΩ ή ας πούμε στον οποίο εγώ είμαι, πώς να μπορέσω λοιπόν να συλλάβω τον χρόνο πριν από τον χρόνο; Μόλις που αρχίζω να κινούμαι μέσα σ’ αυτό το συντεταγμένο σύστημα, όπου οι γυναίκες λένε: Εκείνος ο άντρας με μάγεψε! Λένε κι άλλα: Εξέπεμπε μια εσωτερική δύναμη κ.λπ. Είναι δε σημαίνει απλά υπάρχω, σ' αυτό εμπεριέχονται κι άλλα ακόμη. Μπήκα στην κατάψυξη ως πριγκίπισσα και με ξεπάγωσε ένας πρίγκιπας. Πιστεύετε στ’ αλήθεια ότι είναι το ίδιο να λέμε ο Θεός είναι εδώ με ο Πρίγκιπας είναι εδώ. Ένας πρίγκιπας μπορεί να εκθρονιστεί από τη μητέρα του, τη βασίλισσα, επειδή πλάγιασε με μια κακιά γυναίκα, ποιος όμως μπορεί να εκθρονίσει τον Θεό; Ίσως βέβαια ακόμη κι εγώ αφού μάλιστα για ένα διάστημα τουλάχιστον, ήμουν κι εγώ αιώνια; Η Ωραία Κοιμωμένη, εκείνη που νίκησε τον Θεό! Καλά, αυτό κι αν ταράξει τις φυλλάδες, σαλάτα θα γίνουν!

Πρίγκιπας: Βλέπω πάντως ότι αν δε σας το εξηγήσω εγώ, δε θα κατανοήσετε ποτέ το Είναι σας και ποιος θα μπορούσε να σας το εξηγήσει καλύτερα από εμένα! Στην τελική από μένα το αποκτήσατε! Εγώ λοιπόν ο δημιουργός σας σας λέω το εξής: Το Είναι σας τώρα απόκτησε ύπαρξη, τη στιγμή που σας το παρέδωσα. Όμως αν θέλετε να γίνει δικό σας, κτήμα σας, τότε πρέπει να συμβεί και κάτι ακόμη, θα σας δείξω ευθύς αμέσως (φορά ένα λούτρινο κοστούμι ζώου με ένα πολύ μεγάλο πέος).

Πριγκίπισσα: Μα, τι άλλο χρειάζεται να συμβεί! Ό,τι ήταν να συμβεί έχει ήδη συμβεί! Εγώ ως πριγκίπισσα μπόρεσα τον καιρό που ζούσα να εξοικονομήσω απόθεμα σε ζωή, το οποίο τώρα επενδύω στη σχέση μας, κύριε Πρίγκιπα. Ελπίζω με καλό επιτόκιο. Όσο για μένα έχετε δίκιο, δεν είμαι αντίγραφο κανενός. Οι άλλοι στην τηλεόραση είναι πολύ περισσότερο αντίγραφα δικά μου. Δεν ξέρουν ότι καθένας από αυτούς είναι για τον εαυτό του μοναδικό αντίγραφο, το οποίο συγχρόνως δεν είναι άλλο από μένα, όμως όχι, όλοι τους θέλουν να είναι εγώ. Φανταστείτε το. Πριν αποκοιμηθώ με δασκάλεψαν ότι η καλύτερη εμπειρία είναι αυτή ενός σώματος που να μην είναι πάντα το ίδιο. Όταν μου το είπαν όμως σίγουρα δεν είχαν στο μυαλό τους τούτο δω που φοράτε τώρα. Είναι αηδιαστικό! Υποθέτω ωστόσο ότι θα ήταν λάθος να βλέπω τη ζωή μόνο από τη δική μου σκοπιά. Σ' εσάς μπορεί ν' αρέσει το σώμα σας. Έτσι κι αλλιώς τέτοια συναντάμε δεκάδες σε κάθε άκρη του δρόμου. Ζώα! Παραδέχομαι ότι καταφέρατε να γίνετε ένας εντελώς άλλος. Δε μοιάζετε καθόλου πια στον εαυτό σας! Ή εγώ τρελάθηκα ή δεν μπορώ να απαλλαγώ από την αδιόρθωτη και λανθασμένη παραδοχή ότι το σώμα σας ήταν συνδεδεμένο με την ταυτότητά σας, πρέπει όμως. Εσείς – ένα άλλο. Κι ελπίζω αυτό το άλλο να μη βρίσκεται όλη την ώρα κρυμμένο μέσα σας, γιατί διαφορετικά δε θα σας είχα φιλήσει ποτέ. Μα τι λέω. Δε θα μπορούσα να κάνω κι αλλιώς. Εσείς με φιλήσατε! Σίγουρα σας "λάδωσε" η κυρία Φ. Γι’ αυτό λοιπόν ευχόσασταν να είστε κάποιος άλλος; Για να μην πρέπει να είστε εδώ; Για να αποφύγετε τη μοίρα σας; Για να μην πρέπει να με φιλήσετε; Κι έτσι μασκαρευτήκατε. Σας παρατηρούσα προσεκτικά. Το κάνατε μόνο και μόνο για να γίνετε ένας άλλος; Ή για να είστε ακόμη περισσότερο εκείνος που είστε, για να τονίσετε δηλαδή την ατομικότητά σας; Λέμε τώρα. Γιατί αυτή τη στιγμή μού δείχνετε την ψυχή σας που προφανώς είναι κρυμμένη μέσα σας σαν την κάμπια μέσα στην πεταλούδα, το ανάποδο για την ακρίβεια. Δεν θα ήταν και απαραίτητο πάντως. Είστε πραγματικά ένα ζώο, κύριε Πρίγκιπα! Εγώ αντιθέτως πιστεύω είμαι μια ύπαρξη, επειδή υφίσταμαι και όχι επειδή φοράω κάτι. Αν και παλιότερα περιέγραφαν πάντοτε τα ρούχα μου με κάθε λεπτομέρεια, λες και ήταν το πιο σημαντικό πράγμα πάνω μου. Εγώ είμαι πάντοτε η ίδια, διαφορετικά δε θα μπορούσα καν να υφίσταμαι, διαφορετικά θα άλλαζα διαρκώς και κανείς πια δε θα με αναγνώριζε στις φωτογραφίες. Εσείς κύριε Πρίγκιπα, για παράδειγμα είστε κάποιος άλλος τώρα. Θα προτιμούσα να είχατε παραμείνει αυτός που ήσασταν. Εγώ πάλι δεν έχω ανάγκη να στολίζομαι ένας Θεός ξέρει πώς για να είμαι κάποια, αυτό είναι σίγουρο μια φορά. […]

Μετάφραση από τα Γερμανικά: Λίνα Φιλοπούλου και Μαρία Ρούσσου

Το παραπάνω απόσπασμα είναι από το θεατρικό έργο της Elfriede Jelinek Der Tod und das Mädchen I - V: Prinzessinnendramen(Ο θάνατος και το κορίτσι I - V: Δράματα πριγκιπισσών), το οποίο μεταφράζεται για πρώτη φορά στα Ελληνικά. Η Ελφρίντε Γέλινεκ τιμήθηκε το 2004 με το βραβείο Νομπέλ Λογοτεχνίας.  Μπορείτε να περιηγηθείτε στην προσωπική σελίδα της Elfriede Jelinek, αλλά και να διαβάσετε για την Ελφρίντε Γέλινεκ στη ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ. Στα Ελληνικά κυκλοφορούν τα παρακάτω βιβλία της: Απληστία, Λαγνεία, Η πιανίστρια (στο οποίο βασίστηκε η κινηματογραφική ταινία Η δασκάλα του πιάνου του Αυστριακού Μίκαελ Χάινεκε) και Οι αποκλεισμένοι.   Επίσης, κυκλοφορεί το βιβλίο Εκ βαθέων (Συνομιλία με την Κατρίν Λεσέρ), ένα απόσπασμα του οποίου μπορείτε να διαβάσετε εδώ. Ένα απόσπασμα από το θεατρικό έργο της Τι συνέβη αφότου η Νόρα εγκατέλειψε τον άντρα της ή Τα στηρίγματα των κοινωνιών μπορείτε να διαβάσετε εδώ.