Miranda July, Αυτό το άτομο

Κάποιος ανυπομονεί. Κάποιος, κάπου, τρέμει από ανυπομονησία, γιατί κάτι τρομερό πρόκειται να συμβεί σε αυτό το άτομο. Αυτό το άτομο έχει ντυθεί για την περίσταση. Αυτό το άτομο ήλπιζε και ονειρευόταν και τώρα συμβαίνει πραγματικά και αυτό το άτομο δεν μπορεί να το πιστέψει. Αλλά το θέμα αυτή τη στιγμή δεν είναι να το πιστέψει, η ώρα της πίστης και της φαντασίωσης έχει παρέλθει και τώρα συμβαίνει στ’ αλήθεια. Είναι η ώρα να κάνει ένα βήμα μπροστά και να υποκλιθεί. Μπορεί να χρειαστεί και να γονατίσει, όπως όταν κάποιος χρίεται ιππότης. Σπάνια χρίεται κανείς ιππότης. Αλλά μπορεί αυτό το άτομο να γονατίσει και να δεχθεί ένα άγγιγμα στον κάθε του ώμο από ένα ξίφος. Ή το πιθανότερο εκείνη τη στιγμή αυτό το άτομο να βρίσκεται σε ένα αυτοκίνητο, ή σε ένα κατάστημα, ή κάτω από μια ομπρέλα. Ή στο διαδίκτυο, ή στο τηλέφωνο. Θα μπορούσε να είναι απλώς ένα mail: Σχετικά με την Ιπποσύνη σας. Ή ένα μακρόσυρτο μήνυμα στον τηλεφωνητή, γεμάτο γέλια και ασυναρτησίες, στο οποίο όλοι οι άνθρωποι που έχει γνωρίσει αυτό το άτομο είναι σε ανοιχτή ακρόαση, και όλοι λένε, συγχαρητήρια, πέρασες, όλα ήταν απλώς μια δοκιμασία, σου κάναμε πλάκα, η αληθινή ζωή είναι πολύ καλύτερη απ’ αυτό. Αυτό το άτομο γελάει δυνατά με ανακούφιση και ξαναπαίζει το μήνυμα για να σημειώσει τη διεύθυνση, όπου όλοι οι άνθρωποι που έχει γνωρίσει αυτό το άτομο περιμένουν να το αγκαλιάσουν και να το φέρουν στο επίκεντρο της ζωής. Είναι πραγματικά συναρπαστικό και δεν είναι απλά ένα όνειρο, είναι αλήθεια.

 

Περιμένουν όλοι σε ένα τραπέζι πικνίκ σε ένα πάρκο απ’ όπου αυτό το άτομο έχει περάσει οδηγώντας πολλές φορές στο παρελθόν. Νά ’τοι, είναι όλοι εκεί. Υπάρχουν μπαλόνια δεμένα στα παγκάκια και το κορίτσι, δίπλα στο οποίο στεκόταν στη στάση του λεωφορείου αυτό το άτομο, κουνάει μια κορδέλα. Όλοι χαμογελούν. Για μια στιγμή αυτό το άτομο σχεδόν ανατριχιάζει με τη σκηνή, αλλά θα ήταν τόσο χαρακτηριστικό αυτού του ατόμου να μελαγχολήσει την πιο ευτυχισμένη μέρα της ζωής του, που τελικά ανασκουμπώνεται και εισχωρεί στο πλήθος.

 

Καθηγητές μαθημάτων στα οποία αυτό το άτομο δεν ήταν ποτέ καλό, το φιλούν και απαρνιούνται το ίδιο το αντικείμενο της διδασκαλίας τους. Καθηγητές μαθηματικών αποκαλύπτουν ότι τα μαθηματικά ήταν μόνο ένας αστείος τρόπος να πεις σ’ αγαπώ, αλλά τώρα απλά το λένε, σ’ αγαπώ, και το ίδιο λένε και οι καθηγητές της χημείας και της φυσικής αγωγής και αυτό το άτομο μπορεί να καταλάβει ότι το εννοούν πραγματικά. Είναι αδιανόητα καταπληκτικό. Ορισμένοι μαλάκες και ηλίθιοι και καθοίκια εμφανίζονται πού και πού και μοιάζουν να έχουν κάνει πλαστική, τα πρόσωπά τους έχουν παραμορφωθεί από αγάπη. Τα όμορφα καθοίκια είναι προσιτά και ευγενικά, οι άσχημοι μαλάκες είναι γλύκες, και διπλώνουν το πουλόβερ αυτού του ατόμου και το βάζουν κάπου στην άκρη για να μη λερωθεί. Και το καλύτερο απ’ όλα, όλοι οι άνθρωποι που αγάπησε αυτό το άτομο είναι εκεί. Ακόμα και αυτοί που ξέφυγαν. Κρατούν το χέρι αυτού του ατόμου και του λένε πόσο δύσκολο ήταν να παριστάνουν τους θυμωμένους και να φεύγουν μακριά και να μην ξαναγυρίζουν. Αυτό το άτομο σχεδόν δεν το πιστεύει, έμοιαζε τόσο αληθινό, η καρδιά αυτού το ατόμου είχε γίνει κομμάτια και είχε γιατρευτεί και τώρα αυτό το άτομο δεν ξέρει τι να σκεφτεί. Αυτό το άτομο είναι σχεδόν έξαλλο. Αλλά όλοι καθησυχάζουν αυτό το άτομο. Όλοι του εξηγούν ότι ήταν απολύτως αναγκαίο να ανακαλύψουν πόσο δυνατό ήταν αυτό το άτομο. Α, κοίτα, να και ο γιατρός που χορήγησε το φάρμακο το οποίο κατέστησε αυτό το άτομο προσωρινά τυφλό. Και ο άνδρας που πλήρωσε αυτό το άτομο δύο χιλιάδες δολάρια για να κάνει έρωτα μαζί του τρεις φορές τότε που αυτό το άτομο ήταν πολύ φτωχό. Και οι δύο αυτοί άνδρες είναι παρόντες και φαίνεται να γνωρίζονται. Και οι δύο έχουν από ένα μικρό μετάλλιο που το καρφιτσώνουν σε αυτό το άτομο. Είναι μετάλλια υψίστου τιμής και ρώμης. Τα μετάλλια αστράφτουν στον ήλιο και όλοι επευφημούν.

 

Αυτό το άτομο ξαφνικά νιώθει την ανάγκη να ελέγξει την ταχυδρομική θυρίδα του. Είναι μια παλιά συνήθεια και ακόμα κι αν όλα θα είναι υπέροχα από δω και πέρα, αυτό το άτομο τη θέλει την αλληλογραφία του. Αυτό το άτομο λέει ότι θα επιστρέψει αμέσως και όλοι οι άνθρωποι που έχει γνωρίσει αυτό το άτομο λένε, εντάξει, με το πάσο σου. Αυτό το άτομο μπαίνει στο αυτοκίνητό του και πηγαίνει στο ταχυδρομείο και ανοίγει τη θυρίδα και η θυρίδα είναι άδεια. Παρ’ ότι είναι Τρίτη, που ως γνωστόν είναι καλή μέρα για αλληλογραφία. Αυτό το άτομο είναι τόσο απογοητευμένο, που μπαίνει στο αυτοκίνητό του και έχοντας εντελώς ξεχάσει το πικνίκ, πηγαίνει σπίτι και τσεκάρει τον τηλεφωνητή του και δεν υπάρχουν νέα μηνύματα, μόνο εκείνο το παλιό περί «επιτυχούς δοκιμασίας» και «καλύτερης ζωής». Δεν υπάρχουν ούτε mail, πιθανότατα επειδή όλοι είναι στο πικνίκ. Αυτό το άτομο δεν φαίνεται να μπορεί να επιστρέψει στο πικνίκ. Αυτό το άτομο συνειδητοποιεί ότι το να μείνει στο σπίτι συνεπάγεται το φτύσιμο όλων αυτών των ανθρώπων που έχει γνωρίσει αυτό το άτομο. Αλλά η επιθυμία του να μείνει μέσα είναι πολύ δυνατή. Αυτό το άτομο θέλει να κάνει ένα μπάνιο και μετά να διαβάσει κάτι στο κρεβάτι.

 

Στη μπανιέρα αυτό το άτομο σπρώχνει με το χέρι του τις σαπουνόφουσκες και ακούει τον ήχο που κάνουν όταν σκάνε όλες μαζί ανά εκατομμύρια. Ακούγεται σχεδόν σαν ένας ενιαίος απαλός ήχος, αντί για πολλούς μικροσκοπικούς. Το στήθος αυτού του ατόμου μετά βίας ξεμυτίζει από το νερό. Αυτό το άτομο σπρώχνει τις σαπουνόφουσκες πάνω στο στήθος του σχηματίζοντας περίεργα σχέδια με τον αφρό. Ως τώρα όλοι θα πρέπει να έχουν καταλάβει ότι αυτό το άτομο δεν θα επιστρέψει στο πικνίκ. Όλοι έκαναν λάθος: Αυτό το άτομο δεν ήταν αυτό που νόμιζαν ότι είναι. Αυτό το άτομο βυθίζεται στο νερό και κουνάει τα μαλλιά του σαν θαλάσσια ανεμώνη. Αυτό το άτομο μπορεί να μείνει κάτω από το νερό για εντυπωσιακά πολλή ώρα, αλλά μόνο στη μπανιέρα. Αυτό το άτομο αναρωτιέται αν θα υπάρξει ποτέ Ολυμπιακό άθλημα κρατήματος αναπνοής σε νερό μπανιέρας. Αν υπήρχε τέτοιο άθλημα, τότε αυτό το άτομο σίγουρα θα νικούσε. Ένα Ολυμπιακό μετάλλιο θα μπορούσε να αποκαταστήσει αυτό το άτομο στα μάτια όλων των ανθρώπων που αυτό το άτομο έχει γνωρίσει. Αλλά αυτό το άθλημα δεν υπάρχει, οπότε δεν θα υπάρξει και καμία αποκατάσταση. Αυτό το άτομο θρηνεί το γεγονός ότι κατέστρεψε τη μοναδική ευκαιρία που είχε να αγαπηθεί από όλους. Καθώς αυτό το άτομο ξαπλώνει στο κρεβάτι του, το βάρος αυτής της τραγωδίας φαίνεται να πλακώνει το στήθος του. Και είναι ένα παρήγορο βάρος, σχεδόν ανθρώπινο να το σηκώσει κανείς. Αυτό το άτομο αναστενάζει. Τα μάτια αυτού του ατόμου βαραίνουν, αυτό το άτομο κοιμάται.

 

 

Μετάφραση από τα Αγγλικά: Στέφανος Ντρέκος

 

Για την Miranda July

 

Μπορεί να ζήσω – από Εκείνον πιο πολύ

Μα Εκείνος πρέπει – παραπάνω –

Γιατί έχω δύναμη για να σκοτώνω,

Κι όχι τη δύναμη – για να πεθάνω –

[Emily Dickinson]

 

Η Miranda July γεννιέται στις 15 Φεβρουαρίου του 1974 από πατέρα Εβραίο και μητέρα προτεστάντισσα, συγγραφείς και οι δύο. Μεγαλώνει μέσα σ’ ένα λεγόμενο New Age περιβάλλον, η δε οικογενειακή επιχείρηση είναι ένας μάλλον διάσημος για το είδος εκδοτικός οίκος με εγχειρίδια αυτοβοήθειας, βιβλία για ανατολικές θρησκείες, παραψυχολογία, σουφισμό, Γιουνγκ, κτλ. Είναι συνεπώς τουλάχιστον εντυπωσιακό το γεγονός ότι ένα κορίτσι που εξ απαλών ονύχων περιδινείται σ’ ένα περιβάλλον τόσο ετερόκλητο και εν δυνάμει καταστροφικό, καταφέρνει να δώσει μορφή στον αγώνα της ν’ αναδυθεί στην επιφάνεια κατά το δυνατόν συμπαγής. Και δεν είναι τυχαίο που προσπαθεί να οικοδομήσει τον εαυτό της χρησιμοποιώντας τόσο διαφορετικά μέσα: συγγραφέας, κινηματογραφίστρια, performance artist, video artist, αλλά και εμπνεύστρια δυναμικών project στο διαδίκτυο τα οποία φιλοξενούνται σε χώρους όπως το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης και το Guggenheim.

 

Οι ιστορίες της July μπορούν να διαβαστούν σαν ένα είδος ερωτικών επιστολών οι οποίες δομούνται γύρω απ’ αυτό το εσωτερικό ράγισμα. Οι γυναίκες και οι άντρες ψελλίζουν τις εξομολογήσεις τους γεμάτοι ενοχές – όλη η ζωή του ασεβή είναι μια τύψη, ακούμε στον Ιώβ (κληρονομιά πατρική)· απ’ την άλλη αναζητούν με ακούραστη επιμονή ένα εξωτερικό σημάδι που θα συγκολλήσει τα σπαράγματά τους (κληρονομιά μητρική). Οι ερωτικές επιστολές έχουν σαν σκοπό αυτό που έχουν πάντα οι ερωτικές επιστολές, το πύρωμα, το μοίρασμα, την κατάδυση στον άλλον, ωστόσο είναι ασυνήθιστα επιθετικές: ξεκαθαρίζουν εξαρχής στον παραλήπτη τους ότι αυτό που του προσφέρεται είναι ένας άνθρωπος διαλυμένος, συμφοριασμένος, σχεδόν άυλος, δίχως να αφήνουν περιθώριο για μια ανατροπή της εικόνας ή, έστω, την αφομοίωσή της μέσα στην εικόνα του άλλου. Η July χρησιμοποιεί το bizarre, το λοξοκοίταγμα στις λεπτομέρειες, την παραλλαγή της κοινοτοπίας, τον πλάγιο λόγο, προκειμένου να σμιλέψει τα πρόσωπά της με τέτοιον τρόπο ώστε να φαίνονται με την πρώτη ματιά ευάλωτα, κερματισμένα, απεγνωσμένα για αγάπη. Τα ζωγραφίζει με χέρι ελαφρύ, τα καρφιτσώνει σε εικόνες και σκηνές γνώριμες, οικείες στη Δύση του κέντρου ή της περιφέρειας, για να τα φέρνει αντιμέτωπα με αναπάντεχες ριπές του αλλόκοτου οι οποίες απειλούν κάθε στιγμή να τα γκρεμίσουν. Το χαρακτηριστικό και απολαυστικό χιούμορ της July δίνει αρχικά την εντύπωση ότι πρόκειται γι’ ανθρώπους ας πούμε κανονικούς, ενίοτε λίγο αφελείς, υπερβολικά ευαίσθητους, με μια βαθειά ανάγκη να συνυπάρξουν με κάποιον άλλον (ή κάποιους άλλους). Εάν όμως τους ξανακοιτάξει κανείς με την απαραίτητη δυσπιστία, θα βρεθεί αντιμέτωπος με ένα είδος περίτεχνα εγωιστικών πλασμάτων τα οποία –παρότι δεν έχουν συνείδηση του εγωισμού τους– δεν είναι διατεθειμένα να παραχωρήσουν τον οικείο τους εαυτό αμαχητί. Το υλικό που τους ορίζει και τους ωθεί στην αναζήτηση ενός άλλου προσώπου, και που δεν είναι άλλο παρά μια μορφή εσωτερικής αιμορραγίας – ή μοναχικού πόνου, είναι το ίδιο που εμποδίζει την πολυπόθητη συνάντηση: η αιμορραγία είναι ο τρόπος τους ν’ αναπνέουν και άλλον τρόπο δεν γνωρίζουν.

 

Για να μην παρεξηγηθώ, δεν πρόκειται ασφαλώς για μια σαδιστική προσωπικότητα που έχει σκοπό να παγιδεύσει στη δυστυχία της όποιον βρεθεί στο διάβα της με πρόσχημα τον έρωτα. Το ζήτημα είναι άλλης τάξης και έχει να κάνει με όσα η γενιά μας κληρονόμησε και πασχίζει να διατηρήσει. Εάν δηλαδή το ζήτημα ήταν κάποτε ο ιδεώδης έρωτας μες στον οποίο θα διακινδυνεύσουμε την απώλεια του εαυτού μας, σήμερα έχει αλλάξει τους όρους του, κι αυτό επειδή είχαμε τόσον χρόνο να ακούμε μόνο τον εαυτό μας ώστε η μοναξιά διεκδίκησε και κατοχύρωσε θέση θεμελίου, ρίζωσε τόσο βαθειά μες στα κύτταρά μας ώστε κάθε μυρωδιά που αναδύουμε –όσο λεπτή και καρυκευμένη– παραπέμπει στην οικειότητα του ενός, όχι στο άρωμα των δύο. Ας πούμε ότι ήταν μυρωδιά από λιβάνι, γράφει ο Πεντζίκης, και λίγο παρακάτω: Εξακολουθώ να το πιστεύω και σήμερα, πως αυτές οι τρομακτικές φανερώσεις γίνονται μονάχα στη μοναξιά. Αν δεν το πίστευα, δε θα ’χα κάμει σκοπό της ζωής μου την προσπάθεια να την τσακίσω και να παντρευτώ. Ένας άνθρωπος δίπλα σου αλλάζει την εικόνα του κόσμου που μπορείς να δεις. Οι γυναίκες και οι άντρες της July είναι πιστοί στη σταυροφορία του έρωτα, και παρότι αγαπούν τον συντριμμένο εαυτό τους όσο τίποτε άλλο, έχουν τη γενναιότητα και την ειλικρίνεια ν’ αποζητούν το αναποδογύρισμα του κόσμου τους. Η ματαιότητα της σταυροφορίας τους χτίζεται με συγκινητική επιμέλεια από την Miranda July, και επειδή ο κυνισμός δεν έχει καμία θέση στο έργο της, βλέπουμε πού και πού να φανερώνονται –μέσα απ’ τις ρωγμές– ερωτικά καλέσματα άλλων εποχών, μικρά αλλά ισχυρά και παλλόμενα, σαν αναμνήσεις αμοιβαιότητας.

 

Γιάννης Αστερής

Το διήγημα "Αυτό το άτομο" της Αμερικανίδας Miranda July (γεν. 1974) είναι από τη συλλογή διηγημάτων No one belongs here more than you και είναι ένα από τα διηγήματα που συμπεριλήφθησαν στην παράσταση Κανείς δεν ανήκει εδώ περισσότερο από σένα της θεατρικής ομάδας Phantom Pain και που είναι τα μοναδικά κείμενα της Miranda July που έχουν μεταφραστεί στα Ελληνικά. Από το πρόγραμμα της παράστασης είναι και το κείμενο του Γιάννη Αστερή. Δείτε κάποια αποσπάσματα από την παράσταση εδώ. Διαβάστε για τη ζωή και το έργο της πολυτάλαντης Miranda July στη WIKIPEDIA.

Η Logotexnia21 ευχαριστεί πολύ τον Στέφανο Ντρέκο για την άδεια δημοσίευσης του κειμένου και ελπίζει ότι θα ακολουθήσουν και τα υπόλοιπα κείμενα που χρησιμοποιήθηκαν στην παράσταση.